I PASSIONEM sanctorum martyrum, qui Agaunensium locum glorioso sanguine illustrarunt, pro honore gestorum stilo explicamus, ea utique fide, qua ad nos martyrii ordo pervenit. Nam per succedentium relationem rei geste memoriam nondum intercepit oblivio. Et si pro martyribus singulis singula loca, quę eos possident, vel singule urbes insignes habentur, nec inmerito, quia pro deo summo preciosas sancti animas refundunt, quanta excolendus est reverentia sacer ille locus, in quo tot pro Christo martyrum milia ferro cesa referuntur! Nunc iam ipsam beatissimae passionis causam loquamur.

(1) II Temporibus Dioclitiani, quondam Romanę rei publice principis, cum ad imperium totius orbis fuisset (suis set S.) electus omnesque provintias [per]turbari quorundam presumptione perspiceret, ad consortium imperii [vel laboris olim sibi commilitonem] militem Herculium Maximianum Cesarem fecit eumque contra Amandum et Helianum, qui in Bagaudarum loco presumptione servili arma commoverant, ad Galliam destinavit. Cui ad supplementum exercitus legionem Thebeam ex orientalibus militibus ire precepit. Quę legio sex milia sexcentos sexaginta sex viros validos animis et instructos armis antiquorum Romanorum habebat exemplo. III Hi igitur milites Christiane religionis ritum orientali traditione susceperaⁿt ab Hierosolymitanę urbis epo fideique sacrę virtutem armis omnibus preponebant. Ad urbem quippe Romanam itinere attingentes eandem Christianitatis fidem, quam acceperant, apud beatum Marcellinum, praedictę Romanę urbis pontificem, confirmantes, spoponderunt ut ante gladio interirent quam sacram fidem Christi, quam acceperant, violarent. Preceptum est igitur a Dioclitiano [Caesare], ut irent et post Maximianum collegam itinere, quo ceperant, Gallias tenderent.

(2) IIII Maximianus Cesar, usu quidem militię bellis aptus sed idolorum specialiter cultor, ferus animo, avaricia crudelis, libidini deditus ceterisque viciis obsessus severitatem imperatoriam nimia crudelitate polluerat. In Galliam [igitur] properans ad Alpium Apenninarum aditum venit. Transmeantibus iter Alpium post arduam et aridam viam subito ęqualis loci campestris occurrit grata planicies. Quo in loco oppidum factum est, quod Octodorus nomen accepit, circa quod irrigua fluminibus prata et agrorum fertilis cultura porrigitur, precipue deinde Rodani fluminis validus cursus offertur. [qui mole sua leniter fluens regionis ipsius gratiam propria amoenitate commendat]. VTranscensis igitur Alpibus Maximianus Cesar Octodorum venit ibique sacrificaturus idolis suis convenire exercitum iussit atroci proposita iussione ut per aras demonibus consecratas iurarent coęquales sibi animos contra Bagaudarum turbas esse pugnandum, Christianos vero velut inimicos diis suis ab omnibus persequendos. Quod ubi primum pervenit ad noticiam Thebaidę legionis preteriens Octodorense oppidum ad locum, cui Agauno nomen est, celeriter properavit, ut octo milium spatio ab Octodoro separata necessitatem committendi sacrilegii praeteriret. [Acaunum accolae interpretatione Gallici sermonis saxum dicunt]. Quo in loco ita vastis rupibus Rodani fluminis cursus artatur, ut commeandi facultate subtracta confractis pontibus viam fieri itineris necessitas imperaret, undique tamen imminentibus saxis parvus quidem sed amęnus et irriguis fontibus campus includitur, ubi fessi milites legionis Thebeę post laborem tanti itineris resederant. O quanta reverentia excolendus est sacer ille locus [Acaunensium], in quo tot pro Christo martyrum milia ferro caesa referuntur!

(3) VI Maximianus Cesar, dum ad sacramenta superius memorata cunctos in exercitu suo cogeret, agnovit praetergressam, ut diximus, legionem Thebeam. Subito iracundię furore completus satellites mittit, ut legionem sanctam ad sacramentorum suorum sacrilegia revocarent. Erat in eadem legione primicerius Mauricius [et] signifer Exuperius, [et] Candidus vero senator, qui ita commilitonibus suis preerant, ut amore potius divinitatis quam terrore militari obedienda preciperent, viri in bellicis rebus strenui et virtute nobiles, sed fide nobiliores permanserunt. Erga imperatorem fortitudine, erga Christum devotione certabant. Evangelii praecepta sub armis custodientes reddebant quę dei erant deo, et quę Cesaris Cesari restituebant. VII Requirunt itaque quid Maximianus Caesar ira dictante mandasset. Dictum ab his est, quod Caesar iusserat, milites omnes immolare hostias, et libare sacrificia [et sacramenta] fanatici ordinis prebuisse, iubere Cesarem, ut legio festinanter reverteretur et commilitonum se prepararet exemplo. Tunc hii qui preerant legioni miti affatu dederunt responsum, ob hoc se transgressos Octodurum, quia iam fama ad eos sacrificiorum ordine pervenisset, fas sibi visum esse

[Die folgenden Folia enthalten die Passio der Heiligen Martyrer Cyprian, Iustinus und Theognis, welche nicht im Index aus dem Jahr 1603 angezeigt sind. Ces fola auraient -ils fait l'objet d'un réemploi?]