(Epistula Eucherii) Domino sancto et beatissimo in Christo Silvio epo Eucherius eps. Misi ad beatitudinem tuam scriptam nostrorum martirum passionem. Verebar namque, ne per incuriam tam gloriosi gesta martirii ab hominum [memoria] tempus aboleret. Porro ab eisdem auctoribus rei ipsius veritatem quęsivi, ab his utique, qui affirmabant se ab epo Genevense sancto Ysaac hunc quem protuli passionis ordinem cognovisse, qui credo rursum hec [retro a beatissimo episcopo Theodoro,] a viro temporis anterioris acceperit. Itaque cum alii ex diversis locis atque provinciis in honorem officiumque sanctorum auri atque argenti diversarumque rerum munera offerunt, nos scriptam [haec nostra], si vobis suffragantibus dignantur, offerri, utique exposcentes pro his intercessionem omnium delictorum atque in posterum iuge presidium patronorum semper meorum. Mementote vos quoque nostri in conspectu domini sanctorum semper officiis inherentes, domine sancte et merito beatissime frater.

(Prologus Eucherii) Christi sanctorum passionem [martyrum], qui Agaunum glorioso sanguine illustrant, pro honore gestorum stilo explicavimus, ea utique fide, qua ad nos martirii ordo pervenit. Nam per succedentium relationem rei geste memoriam nondum intercipit [oblivio.] Et (?) si pro martiribus singulis loca singula,que eos possident, vel singule urbes insignes habentur, nec immerito, quia pro deo summo preciosissimas [sancti] animas refundunt, [quanta excolendus est reverentia sacer ille Agau-nensium locus, in quo tot pro Christo martyrum milia ferrocęsa referuntur!] Nunc iam ipsam beatissime passionis causam loquamur.

(1) Diocletianus, quondam Romane rei publice princeps, cum ad imperium totius orbis fuisset electus aliquasque provincias perturbari quorumdam presumptione perspiceret, ad consortium imperii vel laboris olim sibi commilitonem Herculium Maximianum Cesarem fecit eumque contra Amandum et Helianum, qui in Bagaudarum loco presumptione servili arma commoverant, ad Gallias destinavit. Cui ad supplementum exercitus legionem Thebaidam ex orientalibus militibus ire precepit. Que legio sex milia sexcentos sexaginta sex viros validos animis et instructos armis antiquorum Romanorum habebat exemplo. Hi igitur milites Christiane religionis ritum orientali traditione susceperant ab Ierosolimitane urbis epo et fidei sacre virtutem armis omnibus preponebant. Urbem quippe Romanam itinere aggredientes eandem Christianitatis fidem, quam acceperant, apud beatum Marcellum, predicte Romane urbis pontificem, confirmant (? -arunt a.c.?), ut ante gladio interirent quam sacram fidem Christi, quam acceperant, violarent. Recepti igitur Christianae religionis cultores armis militie precluentes (predicte; precluentes in marg.adi.) a Dyocletiano Cesare iubentur, ut post Maximianum collegam itinere, quo ceperant, in Gallias tenderent.

(2) Maximianus Cesar, ausu quidem militie bellis aptus sed ydolorum precipuus cultor, ferus animo, avaritia anxius, opere crudelis, libidini deditus ceterisque viciis obsessus [furebat, ita ętiam exsecrando ritui gentilium deditus erga dominum cęli profanus, impietatem suam ad extinguendum Christianitatis nomen armaverat, ac] potestatem imperialem nimia crudelitate polluerat. [ut si qui tunc dei veri cultum profiteri auderent, sparsis usquequaque militum turmis vel ad supplicia vel ad necem raperentur. Hac vero vocatione data barbaris prorsus in religionem arma conmoverat. Igitur] In Galliam properans ad Alpium Penninarum aditum venit. Transmeantibus iter Alpium post arduam et horridam (horriam del.) viam subito equalis loci campestris occurrit grata planicies (pernicies m.pr.). Quo in loco oppidum factum est, quod Octodori nomen accepit, circa quod irrigua fluminibus prata aut agrorum fertilis cultura protenditur, deinde Rohtdani fluminis cursus offertur, qui more sua leniter fluens regionis ipsius gratiam propria amenitate commendat. Transcensis igitur Alpibus Maximianus Cesar Octodorum venit ibique sacrificaturus ydolis suis convenire exercitum iussit attroci proposita iussione ut per aras demonibus consecratas iurarent coequalibus sibi animis contra Bagaudarum turbas esse pugnandum, christianos vero velut inimicos diis suis ab omnibus persequendos. Quod cum primum pervenit ad noticiam Thebee legionis, preteriens Octodorense oppidum ad locum, cui Agauno nomen est, celeriter properavit, ut octo milium spacio ab Octodoro separata necessitatem committendi sacrilegii preteriret. [Agaunum accolę interpretatione Gallici sermonis saxum vocant.] Quo in loco ita vastis rupibus Rothdani fluminis cursus artatur, ut commeandi facultate subtracta constratis pontibus viam fieri itineris necessitas imperaret. Undique tamen imminentibus saxis parvus quidem sed amenus et irriguus fontibus campus includitur, ubi fessi milites legionis Thebee post laborem tanti itineris resederunt. O quanta reverentia excolendus est sacer locus iste, in quo tot pro Christo martirum milia ferro Cesaris puniuntur.

(3) Maximianus Cesar, dum ad sacramenta superius memorata cunctos in exercitu suo cogeret, agnovit pretergressam, ut diximus, legionem, [Thebeorum] et subito iracundie furore repletus satellites mittit, ut legionem ad sacramentorum suorum sacrilegia revocarent.

Si qui tunc veri dei cultum profiteri audebat, sparsis usquequaque militum turmis vel ad supplicia vel ad necem rapiebatur, ac velud vacatione barbaris data prorsus in religionem arma commoverat. Erat in eadem legione primicerius Mauricius et signifer Exuperius et Candidus senator, qui ita commilitonibus suis preerant, ut amore potius vel equalitatibus quam terrore militari obedienda preciperant, viri in rebus bellicis strenui et virtute nobiles, sed fide in deo nobiliores. Erga imperatorem fortitudine, erga Christum devotione certabant. Evangelici precepti sub armis custodes reddebant que dei erant deo, et que Cesaris Cesari restituebant. Requirunt itaque quid Maximianus Cęsar ira dictante mandasset. Dictum ab his est, quod Cesar iuberet, milites omnes immolare hostias, libare sacrificia et sacramenta fanatici ordinis attrectare; iubere Cesarem, ut legio festinanter reverteretur et ad commilitonum se prepararet exemplum. Tunc hi qui preerant legioni miti affatu dederunt responsum, ob hoc se transgressos Octodorum, quia iam fama ad eos sacrificiorum ordine pervenisset, fas sibi visum esse, ne demonum aris christiani contaminari viderentur; esse sibi in animo colere deum vivum et traditam orientali more religionem usque ad finem vite perhenniter custodire, ad bellorum usum paratam legionis [esse] virtutem, ad committenda vero sacrilegia, sicut Cesar precepit, Octodorum non redire.

(4) Reversus itaque satelles nunciavit obstinatos esse animos legionis nec velle preceptis imperatoris obedire. Tunc Maximianus Cesar iracundie nimietate succensus ad hanc vocem subito furore prosilivit dicens: "Ergone milites mei imperatoria precepta et sacrorum meorum ordinem spernunt! Statuenda esset vindicta publica, etiam si tantum maiestatem regiam contempnere voluissent; iungitur despectui meo celestis iniuria et mecum pariter religio Romana contempnitur. Sentiat contumax miles me non solum michi sed etiam diis meis posse dare vindictam; iam nunc fidissimorum meorum turba festinet, decimum quemque morti funesta sors prebeat, discant equalium nece quos ordo premiserit moriendi, qualiter Maximianus vel [sibi vel] diis suis hac severitate dederit ultionem!"

(5) Post hanc vocem apparitoris iussio infaustum porrigitur, ad legionem velociter properatur, crudelia precepta reserantur. Traduntur neci quos ordo repperit numerandi, leti percussoribus cervices prebent solaque inter eos erat de gloriose mortis acceleratione contentio. Perfecto itaque scelere ut Octodorum legio redeat iubetur. Tunc Mauricius primicerius paululum a satellitibus regiis segregatus convocat legionem et hac oratione sanctiores alloquitur: "Gratulor virtuti vestre, commilitones optimi, quod amore religionis nullam vobis Cesaris precepta attulere formidinem; gaudentibus quodammodo animis tradi ad necem gloriosam commilitones vestros vidistis, quibus timui ne quisquam, quod armatis facile est speciem defensionis, beatissimis funeribus [manus] obviam afferre temptaret! Iam michi ad huius rei interdictum Christi nostri parabatur exemplum, qui exemptum vagina apostoli gladium proprie vocis iussione recondidit, docens maiorem armis omnibus Christiane confidentie esse virtutem. Hic deus Christus plane mentes vestras manusque prohibuit, ne quisquam divino operi mortalibus dextris obstitisset. Quin immo cepti operis fidem perhenni religione complete! Hactenus exempla sacris inserta codicibus legebamus; iam nunc per nosmet ipsos quos sequi deberemus aspeximus. Ecce vallatus sum commilitonum meorum corporibus, quos de latere meo funestus satelles abstraxit, aspersus sum cruore sanctorum et sacri sanguinis reliquias vestibus meis porto et dubito eorum sequi necem, quorum gratulans admiror exemplum. Non magno opere curandum est, quid imperator iubeat, qui sorte mihi mortali equalis est. Si habere aliquid virium imperatoria precepta potuissent, circa beatissimorum trium puerorum corpora regis Persarum valuisset incendium nec contempnere ora leonum lacu clausus aut evadere potuisset propheta. Sacramenta olim nos dedisse memini quod contentu lucis istius et desperatione vite (in marg.) defensare rem publicam deberemus; iam tunc mei corporis vilitatem promisi et spopondi hanc imperatoribus fidem, nec tamen michi ullus tunc regna celestia promittebat. Quid Christo spondente faciendum est, si hoc potuimus militie devotione promittere? Quin immo, fortissimi commilitones, olim devotas animas subdamus preciosissime passioni, sit nobis virilis animus, fides inviolata permaneat! Iam cerno ante tribunal Christi stantes eos quos neci paulo ante satellis regius deputavit; illa vero gloria est, que eternitatem beatam vite huius brevitate mercatur. Equales omnes animo, una voce responsum satellitibus demus dicentes, id nuntia: "Milites quidem, Cesar, tui sumus, [et] ad defensionem rei publice Romana arma suscepimus nec umquam [aut] desertores bellorum aut proditores militie fuimus aut ignavie vel formidinis meruimus subire flagitium. Tuis etiam optemperaremus preceptis nisi instituti legibus Christianis demonum cultus et aras semper pollutas sanguine vitaremus. Comperimus precepisse te aut sacrilegiis polluere Christianos aut dedenis interfectis nos velle terreri. Non inquiras longius latitantes, nos omnes Christianos esse cognosce; habes potestati tue subdita omnium corpora, auctorem vero suum respicientes Christum animas non tenebis." Hec sicut sanctus vir dixerat, legionis (in marg.) probatur assensu et Cesari per satellites nuntiatur.

(6) Tunc presens in presenti precepit iussione ut iterum decimum renovate crudelitatis ordo consumeret. Post hanc vocem ad legionem velociter properatur, crudelia precepta peraguntur, [reliquis vero ut Octodurum redeant iubetur]. Tunc Exuperius, quem ante principem et campidoctorem [superius] memoravi, correctis legionis sue signis hac circumstantes oratione confirmat: "Tenere me, commilitones optimi, secularium quidem bellorum signa perspicitis, sed non ad hec arma provoco, non ad hec bella animos vestros virtutemque cohortor; aliud nobis genus eligendum est preliorum, non per hos gladios potestis ad regna celestia properare. Robur nobis opus est animarum, invicta defensio est, fidem, quam deo promisimus, in ultimis custodire. Iam de commilitonum nostrorum gloria, quam divino cernebant obtutu, - superest ut victori deo gratias agamus - gloriosus vir Mauricius est locutus, ego vobis victoriam plenam, si Christo creditis, repromitto. Proiciant dextre nostre arma ista cum signis militaribus, prestabit hoc Christus, ut mox in illo celesti, sicut promittitur, regno alia vobis Exuperium vestrum videatis signa monstrare. Vadat quin immo funestus satelles et hec truculento regi nuntiet: "Milites sumus, imperator, tui, sed tamen servitutem liberi confitemur dei. Tibi militiam debemus, illi innocentiam. A te stipendium laboris accepimus, ab illo vite exordium sumpsimus. Sequi imperatorem in hoc nequaquam possumus, ut auctorem nostrum negemus deum, auctorem vero velis nolis tuum. Non nos adversum te, imperator(in marg.), armavit ipsa, que fortissima est in periculis, desperatio. Tenemus arma et non resistimus, quia mori magis quam occidere volumus et innocentes interire quam noxii vivere preoptamus. Sed quicquid in nos ultra statueris, igni tormento ferro subici parati sumus. [Christiani sumus, persequi Christianos non possumus.] Inexsuperabiles legionis istius animos cognosce; tela proicimus; exarmatas quidem dextras satelles tuus, sed armatum fide catholica pectus inveniet. Occide, prosterne, secandas [gladiis] persecutoribus cervices prebemus intrepidi; hec nobis iocundiora sunt, dummodo quia te cum sacrilegiis tuis contempnimus, cum ad regna iam nunc celestia properamus." Flagrabat enim iam tunc in beatissimis viris [martyrii] gloriosus odor. Hec mandata legionis remeans ad Maximianum [Cęsarem] satelles nunciat.

(7) At ille, cum talia audisset obstinatosque in fide Christi cerneret animos virorum, desperans gloriosam eorum constantiam posse revocari, quasi nihil fuisset iterato scelere perpetratum, ire propere exercitum iubet [et circumfundi imperat legionem] nullum[que] quia de tanto exercitu sanctorum precepit relinqui. Ventum est itaque et circumsistit turba carnificum beatam legionem. Qui cum iussi ad beatissimam (in marg.; beatam del.) legionem venissent, stringunt in sanctos impium ferrum, mori non recusantes vite amore. Cedebantur itaque passim gladiis, non reclamantes saltem aut repugnantes, sed repositis armis cervices percussoribus prebentes et iugulum percussoribus ^vel intectum corpus offerentes. Non vel ipsa suorum multitudine, non armorum municione elati sunt, ut ferro conarentur aserre iusticie causam, sed hoc solum reminiscentes se illum confiteri, qui nec reclamando ad occisionem ductus est et tanquam agnus non aperuit os suum, ipsi quoque [tanquam] dominicus grex ovium laniari [se] tamquam ab irruentibus lupis passi sunt. Omnis etas sine discretione perimitur laniatus; beata corpora et devotas deo animas fidelis mortis professione commendant. Operta est terra [illic] procumbentibus in morte corporibus iustorum, fluxerunt preciosi sanguinis rivi. Que umquam rabies absque bello tantam humanorum corporum stragem dedit, que feritas ex sententia sua tot simul perire vel reos iussit! Ne iusti punirentur multitudo non obtinuit, cum inultum esse soleat, quod multitudo delinquit. Hac igitur crudelitate immanissimi tiranni confectus est ille sanctorum populus, qui contempsit rem presentium ob spem futurorum. Sic interfecta est illa plane angelica legio, que ut credimus cum illis angelorum legionibus iam collaudat deum in celis. Peracta tandem cede inter omnes sanctorum persecutores preda dividitur. Namque Maximianus facultatem dederat, ut quisque legionis illius militem iugulasset, interempti spoliis uteretur. Divisa igitur omnium preda ad vescendum epulandumque omnis turba consedit,

(8) cum interea veteranus quidam ultime etatis senio fatigatus, nomine Victor, qui nec legionis eiusdem neque miles fuit, ad contaminatum cedibus locum itineris necessitate ductus est. Dum ad epulas pro etatis veneratione ab omnibus rogaretur, requirere cepit, quenam causa esset leticie, quod inter tot corpora interemptorum gaudentes exultantesque possent milites epulari. Dictum ab his est, quod legio Christiane legis studio cerimonias Romanas cultumque deorum pariter cum imperatoribus iussionibus contempnere voluisset dataque neci esset, ut discipline militaris traditus ordo severius teneretur. Tunc Victor alte gemitum trahens graviterque suspirans detestatus convivas, detestatusque convivium exclamat: "Heu me, qui per tot annorum miliciam ad hanc infelicem [ętatem] veni et in [hac] legione militare non merui; quam bene inter tales gloriose mortis honore donatus finem vite invenire potuissem! Saltim si commilito indignus eram vel me ante actas horas viandi necessitas detulisset, ut senilis pectoris cruor tantorum virorum victimis misceretur, optuleram corpus hoc neci, dummodo tante laudis consortio non carerem." Talia dicentem profanorum statim turba vallavit, quam utrum Christianus esset respondere minaciter iubet.

(9) At ille, paululum oculos ad celum erigens, tali percunctantibus sermone respondit: "Longus me vivendi usus ad hanc, quam videtis, perduxit etatem. Quecumque in hoc mundo aguntur aut studium repperit, aut rerum volubilitas agit aut varius semper casus infestat; quodcumque volumus, optamus, scimus et cupimus, totus mundus caligine submersus tenebris circumfluentibus latet, nisi nobis aut viam Christus ostenderit aut lumen Christus efulserit. Quod ego fideli mente perpendens ultimo utinam contester affectu! Quod si me ad tempus paulo ante trucidate legionis itineris necessitas detulisset, conviviis vel epulis vestris horum funerum consortium pretulissem. Sed etiam nunc prestabit Christus hoc, ut Christianum me vel post confessionem meam transire ulterius per beata funera non sinatis." Hec [eum] loquentem subita percussoris obtruncat insania. Ita vir sanctus celeri confessione consortium sanctorum promeruit ceterisque martyribus in eo loco sicut morte ita et honore est coniunctus.

(13) Hec nobis tantum de numerosa ista multitudine martyrum comperta sunt nomina, id est beatissimorum Mauricii, Exuperii, Candidi, Innocentii, Victoris atque Vitalis; cetera vero nomina nobis quidem incognita sed in libro vite sunt scripta.

(14) Nam ex eadem legione fuisse dicuntur etiam [illi martyres] Ursus et Victor, quo Salodoro passos fama confirmat. Salodorum vero castrum est super Arola flumen, non longe a Reno positum.

(15) Neque illud silendum est, quem inde Maximianus progressus exitum consecutus est. Cum dispositis insidiis genero suo Constantino, tunc regnum tenenti mortem moliretur, deprehenso dolo illius apud Massiliam captus nec multo post strangulatus teterrimo supplicio affectus impiam vitam digna morte finivit.

(16) At vero beatissimorum martirum corpora post multos passionis annos sancto Theodoro, illius loci epo, revelata traduntur. In quorum honore cum extrueretur basilica, que vaste tunc rupi adiuncta uno tamen tantum latere adclinis iacebat, ita usque ad tempora Ambrosii, eiusdem loci abbatis, ut fuerat permansit, nunc vero iubente preclaro meritis iam dicto viro Ambrosio, [loci illius abbate] denuo edificata, reclinis esse dinoscitur.

(20) Neque enim hoc omittendum est, quod post longum temporis spacium beati Innocentii martiris membra Rothdanus revelavit. Iugi enim eluvii inundatione vicinum in se sepitem vergens religiosa quadam soli pernicie ad sepulturam martiris famulatrix unda pervenit. Prolatas namque reliquias leniter lambens non ideo a sinu terre protulit, ut in gurgitis sui procellam dimergeret, sed ob gloriosam devotionem intra ambitum basilice ceteris martiribus sepulture preciperet sotiari. Cuius translationem a sancte recordationis Domitiano Genevense et Grato Augustane urbis vel Protasio, tunc temporis loci illius epo, celebratam recolentes cotidiana veneratione et laudibus frequentamus.

Quid miraculi tempore instaurationis templi sanctorum apparuerit nequaquam tacendum putavi.

(17) Accidit ut inter reliquos artifices, qui invitati ad hoc opus venisse videbantur, quidam esset faber aurifex, quem adhuc gentilem esse constaret. Hic cum dominico die, quo ceteri ad expectanda huius diei festa abscesserant, in eadem domo, in qua artem agebat, solus substitisset, in illo secreto subito mane ab astantibus sanctis hic idem aurifex rapitur atque ad penam vel ad supplicia distenditur, et visibiliter martirum turbam cernens, verberatus etiam increpatur, quod vel die dominico ecclesie solus deesset, vel illud opus sanctum suscipere gentilis auderet. Quod ideo misericorditer a sanctis factum constitit, ut aurifex ille consternatus et territus salutare sibi nomen deposceret; ac deinceps in eodem opere iam fidelis factus attencius perseveraret. Quod et ita factum est, statim namque Christianus factus est.

(18) Neque illud in sanctorum miraculis pretermittam, quod per eadem fere loca omnibus notum est: Mater familias Quinti, egregii atque honorati viri, cum ita paralisi fuisset obstricta, ut ei etiam usus pedum negaretur, a viro suo ut illuc per multum itineris spatium differretur poposcit. Quo cum pervenisset, sanctorum martirum basilice famulantium manibus illata pedibus ad diversorium rediit ac sanitati de premortuis restituta membris miraculum suum ipsa circumtulit.

Miracula ex Gregorio Turensi addita:

(24) Mulier quedam filium suum unicum ad hoc monasterium adducens abbati tradidit erudiendum, videlicet ut factus clericus sanctis manciparetur officiis. Verum cum iam spiritalibus eruditus esset in litteris, et cum reliquis clericis in choro canentium psalleret, modica pulsatus febre spiritum exalavit. Currit mater ad obsequium funeris orbata plangens et maternas profundens gemitus sepelit filium. Attamen non sufficiunt he lacrime doloris, que in exequiis effuse sunt, sed per singulos dies veniebat et super sepulchrum nati sui emissis in altum vocibus eiulabat. Cui tandem apparens per visum nocte beatus Mauricius ait "Quid tu, o mulier, incessanter obitum filii plangens nunquam desistis a luctu?" Cui illa: "Dies" inquit "vite mee hunc planctum non explent, sed dum advixero, semper defleam unicum meum, nec umquam mitigabor a lacrimis, donec oculos corporis huius debita mors concludat". Cui ille: "Noli ita" ait "quasi mortuum flere, sed equanimiter age! Scias eum nobiscum habitare et [in sede] vitae perhennis consortio nobiscum perfrui. Et ut veraciter credas certa esse, que loquor, surge crastina die ad matutinum et audies vocem eius inter choros psallentium monachorum. Et non solum die crastina, sed etiam omnibus diebus vite tue cum veneris, audies inter choros psallentium vocem eius. Ideoque ne fleveris, eo quod te gaudere oporteat potius quam lugere". Surgit mulier longaque ducit suspiria nec obdormit in stratu suo, donec signum consurgendi in nocturnas laudes commoveatur a monachis. Quo commoto accedit ad ecclesiam, aliqua de visione quam viderat probatura. Nihil enim praeteriit de pollicitatione sancta, sed que fuerant divinitus nuntiata mox cognoscuntur impleta. Verum ubi a cantore antiphonam inchoatam caterva suscipit monachorum, audit genitrix parvuli vocem, cognoscit, gratias agit deo. Illud quoque, quod martiris ore promissum habebatur, prorsus impletum est, ut omnibus diebus vite sue, cum accessisset mulier ad psallentium chorum, audiret huius infantuli inter reliqua modulamina vocem.

(25) Cum autem Guntrannus rex ita spiritalibus actionibus mancipasset, ut relictis seculi pompis thesauros suos ecclesiis et pauperibus erogaret, accidit ut per quendam presbiterum munera fratribus, qui sanctis Agaunensibus deserviunt, ex voto transmitteret, praecipiens presbitero, ut ad eum rediens sanctorum sibi reliquias exhiberet. Igitur dum impleta regis preceptione cum his regrederetur pignoribus, Limanni laci alveum navigaturus ingreditur. [Igitur dum impleta regis preceptione cum his regrederetur pignoribus]. Pertrahitur autem lacus ille in longitudine quasi stadiis quadringentis, in latitudine vero stadiis centum quinquaginta. Denique cum revertens presbiter, ut diximus, navigium hoc fuisset aggressus, subito tempestas magna exorta fluctus tulit ad sidera, surgunt undarum montes et nunc puppis prora descendente fertur in altum, nunc iterum diversa puppi dimersa prora tollitur in sublime. Turbantur naute et nihil aliud nisi sola mors in hoc periculo prestolatur. Tunc presbiter cum videret se his fluctibus obrui et spumis ipsarum undarum graviter operiri, extractam collo capsellam, qua sanctorum pignora continebantur, undis tumentibus fide obiecit ac sanctorum presidium clara invocat voce dicens: "Ne peream in his fluctibus, virtutem vestram deprecor, martires gloriosi, sed potius qui fide vos invocantibus prebetis auxilium, mihi, queso, dexteram salutis dignemini porrigere! Fluctus tumentes opprimite, ventorum flamina bachantium sedate, nosque ad litus optatum vestri adiutorii opere perducite!" Et hec dicens cessante vento undis detumescentibus ad litus evecti sunt. Hec eodem referente agnovimus presbitero. In predicto quoque stagno ferunt tructarum piscium tantam multitudinem, ut usque ad centum librarum pondera possint trucinari.

(19b) Hec tantum miracula passioni sanctorum inserenda credidi. Ceterum satis multa sunt, que vel in purgatione demonum vel instauratione demonum claudorum aut sanitate febrium ceterisque infirmitatibus cottidie illic per servos suos virtus domini operatur, que multa narrarentur, si per singula scriberentur. Tamen fidelium cordibus absque lectione cognita esse cognoscuntur, [que,] quanta et qualia miracula illic per sanctos suos ad honorem et gloriam nominis sui dominus operari non desinit. Pro ^eo ipso die noctuque psalmorum hymnorumque decantatio non desistit, que iubente sancto et preclaro Christi martire, beato Sigismundo rege, est instituta et usque hodie deo protegente conservatur. Propterea denique illic degentes mente et ore deo debitas incessanter laudes reboant, quorum suffragiis sanctorum exultant gaudenter et non solum illic sed ubicumque vel in honore ipsorum martirum ecclesie fabricantur, vel eorum veneratio digne percolitur seu quocumque locorum sed et animarum pleniter sanctorum meritis morti subvenitur auxiliante domino et salvatore nostro Iesu Christo qui in plenitudine divinitatis cum patre et vivificantis virtute spiritus sancti vivit et regnat deus per infinitatem omnium seculorum. Amen.

[Incipit passio sanctorum martirum Cantii Cantiani Cantianelle sanctorum, que est pridie Kl. Junii]